Yapay zekanın (Artifical Intelligence) günlük hayatımıza sinsice(!) entegre edilmesiyle birlikte, artık bilim kurgu filmlerinde izlediğimiz bir çağda yaşıyoruz. Bu filmlerdeki tüm büyüleyici icatlar; çocukluk hayalimiz, sürücüsüz ve konuşabilen otomobil Kara Şimşek’in şimdi sadece bir araba olması ve “Geleceğe Dönüş” deki fütüristik video görüşmelerinin günlük konuşmalarımızın bir parçası haline gelmesi ile artık bizi etkilememeye başladı. Aklımızı başımızdan alacak teknolojilerle karşılaşmamız, günden güne zorlaşıyor!
Tamam, artık günümüzde duyduğumuz yeni teknolojilere karşı kolayca şaşıramıyor olabiliriz. Ancak yapay zekanın geleceği, 2018 ve yakın gelecekte makinelerin daha zekileştirilmesiyle; yani insan psikolojisini daha iyi anlamaları için modellemeler yapmasına olanak tanıyan takviyeli öğrenme (reinforcement learning) veya daha az insan gözetimi gerektiren ve bilgisayarların etiketsiz veriden (unlabled data) öğrenmesini sağlayan üretken karşıt ağ algoritmalarıyla (generative adversarial networks) yapay sinir ağlarına (neural network) karşı çıkma girişimleri ile birlikte, oldukça ilginleşecek gibi görünüyor. Şimdi ayrıntıları Yapay Zeka bilimcilerine bırakarak, yakın gelecekte yararlanacağımız çeşitli alanlardaki heyecan verici gelişmelere bir göz atalım;
Sağlık Sektörü – İnsanüstü Varlıklar mı Olacağız?
Yaşam ve ölüm söz konusu olduğu için, yapay zeka alanında en çok araştırılan ve incelenen alanlardan birisi sağlık sektörü. Sağlık sektöründe, Büyük Veri (Big Data) ve Yapay Zeka (AI) teknolojisinin sağladığı çok önemli bir uygulama olan “kişiselleştirilmiş ilaç” (personalised medicine ya da precision medicine) yeni bir trend başlattı. Klasik tedavi yöntemlerinde, ilaçlar ve tedaviler büyük popülasyonlara ve istatistiki verilere göre düzenlendiğinden, mevcut çabalar semptomların belirlenmesine odaklanmaktaydı. Fakat hasta tıbbi geçmişi, mevcut salgınlar, çevresel belirleyiciler, klinik çalışmalar gibi verilere dayanan bu yeni yaklaşımla, makine öğrenme algoritmaları ve hassas moleküler araçlar; hastalığın mekanizmalarını anlamak ve kişiye özel tedavilerle bireysel problemleri eşleştirebiliyor. Hatta 2015 yılında ABD Hükümeti tarafından oluşturulan Precision Medicine Initiative Project, kısa vadeli hedeflerini, kanseri daha iyi önleme ve tedavi yöntemleri geliştirmek için kanser genomiklerini genişletmek olarak açıkladı. Bu proje bir yıl içerisinde, bir bilim adamları ağı yaratarak ve bir milyon Amerikalının sağlık ve hastalık konusundaki anlayışlarını genişletmek için bir ulusal kohort (cohort) araştırması başlatarak, kapsamlı bir bilimsel bilgi tabanı oluşturmayı hedefliyor.
Gelişmiş sağlık teknolojisi, bize hali hazırda daha iyi görme ve işitme gibi duyusal yetenekler sağlamıştı ama yapay zekanın sağlık sektöründe devreye girmesi ile şimdi hareket etmek için akıllı protezlerimiz de var. Bir insan bacağı gibi davranan ve dünyada ilk defa entegre edilen alt vücut eklemli organının 2016’da geliştirilmesi, yapay zeka platformuyla geliştirilen yeni nesil protezin kilometre taşıydı. Hatta bu sene, yapay zeka destekli bir kamera ile kapanmasını bilen biyonik bir el bile geliştirildi. Bu vesile ile, nesneleri tanıyan sistem ve AI yazılımı ucuz olduğu için, bir yıl içinde, basınç veya sıcaklık gibi değerleri algılamak için protezlere daha fazla sensör uygulandığını göreceğiz. Bu da organik eklemli organlara bir adım daha yaklaştığımızı gösteriyor. Gelecekteki sistemler aynı zamanda beynimizle iletişim kurabilecek ve bu da amputelerin uğradığı sınırlamaları önemli ölçüde azaltacak ve yaşlı insanlar için hayatı kolaylaştıracak- ya da kim bilir belki sayborglar bile yaratabilecek!
Sağlık sektörü için son önemli yapay zeka uygulaması da Robot Asistanlar. Birçok hasta veya yaşça büyük insanlar için yapay zeka, insanların yerini robotların almasının gittikçe yaygınlaştığı bir aşamada. Robotlar, insanlara günlük faaliyetlerde yardımcı olmakta; hastaların ilaçlarını aldıklarından emin olmakta veya yataktan kalkamadıklarında başka kişileri bilgilendirmekler. Hatta bir Japon şirketi 2014’te kendi duygusunu geliştirebilmenin yanı sıra insanın duygularını da anlayabilen bir robot olan “Pepper” ‘i geliştirmekle ilk büyük adımı attı. Pepper, 2015 yılında satışa çıktı ve bir dakika içinde tükendi. Pepper asistanları son olarak 2016 yılında farklı ülkelerde piyasaya sürüldü ve Belçika hastanelerinde çalışmaya başladı. Bu yılın sonuna kadar sağlık görevlileri olarak daha çok hastaneye ve eve yerleştirilmesi planlanıyor.
Finans Sektörü- Ne Kadar Veriniz Varsa O Kadar Güçlüsünüz
Yapay zeka ve onun alt kümeleri olan makine / derin öğrenme (machine/deep learning) son zamanlarda Finans endüstrisindeki top trendlerden birisi.
Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi teknikleri, sözleşme, uyum ve regülasyon zekası, risk yönetimi, ticaret denetleme ve akıllı nakit yönetiminde gerçek zamanlı veri işlemlerinde kullanılıyor. Bunun en önemli sebebi, Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesinin milyonlarca yapılandırılmamış ve dalgalanan veriyi aynı anda işleyebilmesi, analiz edebilmesi ve dolayısıyla insan hatalarına yer bırakmaması.
Durum böyleyken, büyük veri yönetimi de artık büyük bir endişe olmaktan çıkıyor. Bu nedenle, tahminler 2018 yılında finans kuruluşların, müşterilerin bilgilerini daha iyi görselleştirmek ve daha kişiselleştirilmiş hizmetler sunmak amacıyla müşteri davranışları, yer, sosyo-demografik özellikler, harcama kalıpları ve kazançlar gibi kültürler ve coğrafyalarda daha fazla veri toplama ve analiz etmeye odaklanacağını bize gösteriyor.
Yapay Zeka kısa gelecekte ayrıca dolandırıcılık tespitinde daha çok kullanılacak gibi görünüyor ve bunu dolandırıcılık olasılığı gibi niteliklere dayalı işlemlerin tahmini modellerini sunan “Derin Öğrenme” (deep learning) aracılığıyla tespit edecekler. Bir örnek sunmak gerekirse, 2016 yılında City Group, sahte faaliyetleri mevcut yöntemlerden daha erken yakalama potansiyeline sahip olduğuna inandıkları çok sayıda, ilgisiz ve çeşitli kaynaklardan gelen verileri ilişkilendirmeye başladı. Bu yöntemin dolandırıcılık tespitini artırmakla kalmayıp hatalı pozitiflerin (false positives) sayısını da azalttığını iddia ediyorlar. Daha fazla finansal kurum da yakın gelecekte sahtekarlık tespiti için yapay zekadan yararlanmayı planlıyor ve farklı müşteriler, işlemler ve nakit akış modelleri arasındaki grafikleri gelişmiş görselleştirme yetenekleri ile bağlamak için makine öğrenmesi teknikerini uyguluyorlar.
Finans endüstrisi, Yapay Zeka (AI) teknolojilerini proaktif olarak kullanmaya devam edecek. Nitekim IDC Financial Insights, küresel ölçekte finans kurumlarının toplam BT harcamasının 2019’a kadar 310 milyar doları aşacağını öngörüyor ve bu da gelecekte daha fazla kullanım vakasına tanıklık edeceğimizi kanıtlıyor.
Müşteri deneyimi – Sanal Asistanların Yükselişi
Müşteri hizmetleri için Yapay Zeka’nın en faydalı sonuçlarından birisi önümüzdeki yıllarda göreceğimiz Kişiselleştirme olacak. Yapay Zeka algoritmaları artık kuruluşların müşteri kimliğini belirleyebilmeleri ve ayrıca en iyi hizmeti sunmaları için müşteri verilerini (davranışsal, demografik, konum vb.) izleyebilmelerini, analiz etmelerini ve görselleştirebilmelerini sağlayacak.
Daha iyi tanımlanan tüketici tercihlerine ek olarak, Yapay Zeka araçları yakında içgörü ve duygusal zeka ile tepki vermeye başlayacak. Bu nedenle, yalnızca duymakla kalmayacağımız, aynı zamanda 2018 yılında deneyim kazanmaya başlayacağımız başka bir uygulama da Sanal Asistanlar (Virtual Assistants), Chatbotlar veya Robot Asistanlar (Roboadvisors) olacak. Sanal Asistanlar, duyguları anlamak ve proaktif davranmakla kalmayıp, aynı zamanda müşteri hizmetleri konusunda büyük bir rahatsızlık olan dil engellerini de ortadan kaldıracaklar. Müşteriler ile kolaylıkla kendi dillerinde iletişimde olabilecek, onların sorunlarını anlayacak ve soruna uygun tavsiyelerde bulunabilecekler. Arttırılmış hız eklendiğinde; bu iyileştirmeler müşterilerle belki insanlardan bile daha anlamlı ilişkiler kurabilecek. Bu durumda, bir yıl içinde chatbot’ları ve dijital asistanları etkinleştirmeye odaklanan şirketlerin çok büyük bir hızla artacağını söyleyebiliriz.
İşgücü – Robotlar İşlerimizi mi Alıyor?
Organizasyonlar, rutin ve tekrar eden operasyonel görevler için harcanan zaman ve çabayı azaltmak için yapay zeka teknolojisini hali hazırda kullanıyorlar (Accentura anketi olan ‘Benefits of Robotics in Financial Services’, bankacılık sektörünün bazı alanlarında görevi yerine getirme süresinin %90’a kadar azaldığını gösteriyor). Tahminlere göre, Chatbotlar ve Sanal Asistanın eklenmesi ile insan duygularını anlayabilen ve proaktif olarak hareket edebilen makineler, 2017 yılının sonuna kadar makineler tarafından daha fazla iş gerçekleştirilecek.
Aslında bu durum kulağa ilk başta tehditkar gelebilir çünkü insanlar makinelere karşı işlerini kaybetme korkusu hissedebilirler. Fakat daha çok iş otomatikleştirilmiş bir şekilde yürüdüğünde, bu otomasyon üzerinde daha fazla kişi çalışıyor (çalıştırma, takip, bakım, onarım vb.) anlamına gelecek. Bu nedenle gelecek yıl, endüstrilerde yeni tür iş tanımları ve organizasyon içi roller göreceğiz. Ayrıca yapay zeka, yaratıcılık yeteneğini geliştirme, daha değerli görevlerde bulunma ve stratejik etkinliklerde yer alma konularında insanları olumlu yönde geliştirecek ve yönlendirecek.
Bir diğer önemli konu da, yakın gelecekte makineler daha çok tehlikeli işleri üstleniyor olacak. Halihazırda, dronlar (hala insan kontrolüne gereksinim duyarak) bomba imhasında kullanılıyor, fakat yapay zeka entegrasyonu gelecekte dronları da insana ihtiyaç duymadan kontrol edecek. Kısa zamanda, yapay zeka entegrasyonuyla diğer tehlikeli işlerin yürütülmesi de işletmelerde yeniden düzenlenecek. Örnek vermek gerekirse robotlar, toksik madde, yoğun ısı ve yüksek gürültü üretim ortamlarından insanları uzaklaştırıp bedensel zarar görmelerini engelleyebilecekler.
Sonuç
2016, önemli projelerle beraber yapay zekanın hayatımızda önemli bir yer almaya başladığı ilk yıl oldu. Hatta, yapay zeka girişimleri 2016’da 1 milyar doları aştı. Bu yıl ve gelecek yıl; sadece çok yönlü ürünleri olan yeni start-up’ları değil aynı zamanda Çin gibi ABD merkezli teknoloji şirketlerinin dışındaki yeni oyuncuları da görebileceğiz. Endüstrilere sağladığı avantajlarla yapay zeka, çok yakın gelecekte hayatımıza daha fazla entegre olacak ve dünyada devrim yapmaya devam edecek.